Open brief 'Het begon met woorden'

Op verzoek van de werkgroep ‘Israël & onze gemeente’ te Barneveld plaatst de redactie OPINIE-pijler onderstaande open brief - met grote instemming.

Geachte leden van de Protestantse Raad voor Kerk en Israël,

Als wij deze brief een titel mee zouden willen geven zou die luiden: HET BEGON MET WOORDEN.

Tijdens de Kristallnachtherdenking op 8 november 2020 heeft dr. R de Reuver, scriba van de generale synode van de PKN, de ‘Verklaring van de Protestantse Kerk in Nederland over erkenning van schuld en onze verantwoordelijkheid voor de toekomst’ uitgesproken.

Een indrukwekkende verklaring waar wij van harte achter kunnen staan en die wij ook onverkort in onze gemeente hebben uitgesproken. Daarbij werden o.a. de volgende woorden gesproken: “Wij schoten tekort in spreken en in zwijgen, in doen en in laten, in houding en in gedachten.” En: “We nemen onszelf voor alles te doen wat mogelijk is (…..) in de strijd tegen het hedendaagse antisemitisme.”

Inmiddels is bij ons echter de prangende vraag gerezen of het bij woorden alleen zal blijven of dat deze ook zullen worden omgezet in daden, zodat wij over 75 jaar niet opnieuw diezelfde woorden richting de Joodse gemeenschap behoeven uit te spreken. Die vraag komt niet uit de lucht vallen maar heeft alles te maken met de actuele ontwikkelingen rond de hernieuwde toename van het antisemitisme. Een bloemlezing:

• In het Nieuw Israëlietisch Weekblad stond onlangs het schokkende artikel ‘Mijn kind wil niet meer Joods zijn’. Daarin vertellen moeders dat hun kinderen worden uitgescholden, verstoten en onder druk gezet. Op een lagere school deed één van de onderwijzers zelfs gewoon mee (!). Over één van de kinderen werd geappt: ‘Ze hadden haar moeten vergassen’.
• Recentelijk werd aan de gebouwen van de Rijksacademie van Beeldende Kunsten en van het kunstenaarsinstituut ‘De Ateliers’ in Amsterdam de tekst ‘FROM THE RIVER TO THE SEA PALESTINE WILL BE FREE’ opgehangen. De tekst, nog steeds één van de slogans van Hamas en andere extremistische groepen, impliceert niets meer en niets minder dan een ‘Judenrein’ gebied tussen de Jordaan en de Middellandse Zee. Niets meer en niets minder dan een ‘verpakte’ genocidale en antisemitische tekst. Op gebouwen waar ook Joden hun opleiding volgen. Hoe die zich voelen laat zich raden.
• In Utrecht, nota bene de stad waar het Landelijk Dienstencentrum van de PKN gevestigd is, en in andere Europese steden wordt regelmatig de leus ‘Khaybar Khaybar, ya yahud, Jaish Muhammad, sa ya’ud’ gescandeerd, verwijzend naar de historische massamoord door Mohammed op Joden in 628 bij Kaybar, vlak bij Medina. Een verwijzing die niets te raden overlaat.
• Rabbijn Evers, die onlangs Aliyah maakte, zegt daarover in het NIW: “Ik voel steeds sterker dat er voor Joden minder ruimte is in Europa.” En: “Ik ken jongeren hier die bewust wegblijven van sociale media, omdat ze anders alleen maar depressief worden van de antisemitische berichten die ze zien langskomen.” En ook: “Ik zie in Europa geen weg meer terug. Je ziet het gebeuren, ik had nooit verwacht dat het in zo’n korte tijd zo uit de hand zou lopen. En het gaat echt niet minder worden, er is geen kruid tegen gewassen.”
• Tenslotte: Ruim 500 wetenschappers en docenten in het Nederlandse Hoger Onderwijs roepen op tot een boycot van Israëlische academische instituten. Hiermee worden ook individuele Israëlische wetenschappers persoonlijk geraakt. Van deze intelligentsia zou men toch een genuanceerder standpunt mogen verwachten. Het is niets teveel gezegd dat dit doet denken aan de beïnvloeding van en door hoger onderwijs begin vorige eeuw. Hierdoor kon een antisemitisch klimaat ontstaan dat zijn weerga in de geschiedenis niet kent.

Over boycot geschreven: Met deze oproep verbinden de ruim 500 wetenschappers en docenten zich openlijk met de BDS-beweging. Het CIDI is er duidelijk over: De BDS-beweging vertoont, op z’n zachtst gezegd, antisemitische trekken. De Duitse Bondsdag, toch niet het minste parlement, heeft de BDS-beweging zelfs als antisemitisch veroordeeld (mei ‘19). Zij zien een analogie met de ‘Kauft nicht bei Juden’ slogan ten tijde van het Nazi-tijdperk.

Wie ‘geen vreemde is in Jeruzalem’ weet dat er innige banden bestaan tussen de BDS-beweging en Kairos-Sabeel en dat de PKN banden onderhoudt met Kairos-Sabeel. Concreet is er dus sprake van een niet te ontkennen driehoeksverhouding tussen BDS, Kairos-Sabeel en de PKN.

Deze verhouding en de op 8 november 2020 uitgesproken schuldbelijdenis staan in schril contrast met elkaar.

De kerk, als lichaam van Christus, de Joodse Messias, dient alle, maar dan ook alle schijn te vermijden dat zij, hoe dan ook, banden heeft met elke organisatie die beticht wordt van antisemitisme.

Die schijn vermijdt zij nu niet. Wil de kerk geloofwaardig overkomen als instituut dat strijd voert tegen antisemitisme, zoals zij zelf vorig jaar heeft uitgesproken, dan dient zij meer van zich te laten horen en daadkracht te tonen door radicaal te breken met organisaties als Kairos-Sabeel. Pas dan krijgen de woorden van november 2020 echt zeggingskracht.

Antisemitisme begon met woorden. En is wéér begonnen met woorden. Waartoe dit leidde en wéér kan leiden weet iedereen maar al te goed.

De kerk begon vorig jaar met woorden. Laten het geen holle woorden blijken te zijn. Op dít moment komt het aan op werkelijke daden. Dat is cruciaal. Voor zowel het Joodse volk als voor de kerk.

Vandaar onze hartenkreet: Kerk, dóe iets, nú, voor het (weer) te laat is!

Tenslotte: In de ‘Verklaring’ werd de Jood Abel Herzberg geciteerd. Wij willen afsluiten met het citaat van een andere Jood, Elie Wiesel. Van hem zijn de indringende woorden: ‘Het tegenovergestelde van liefde is niet haat, het is onverschilligheid.’ Immers, zwijgen is ook een vorm van onverschilligheid.

Namens de werkgroep ‘Israël & onze gemeente’ van de Hervormde gemeente te Barneveld,

(5 augustus 2021)