Open brief ‘Plaatsvervangende schaamte’ en open brief van H.J. Ronner

onderwerp: open brief Kairos-Sabeel

aan het moderamen van de synode van de Protestantse Kerk in Nederland

Geacht moderamen van de synode-PKN,

U ontvangt van ons twee brieven, om u te tonen hoe goed het is in onopgeefbare verbondenheid samen te werken.

Tot onze ontsteltenis vernamen wij op de website van Trouw dat u de open brief van het theologen-collectief van Kairos-Sabeel, waarin een kerkelijk excuus aan het Palestijnse volk wordt voorgesteld, opvat als ‘een fundamentele vraag aan het kerkbestuur’.

Wij als redactie van platform OPINIE-pijler (www.opiniepijler.nl) - een nieuw platform waar Joden en christenen samenwerken wat betreft meningsvorming met het oog op de actualiteit -, achten het serieus nemen van genoemd voorstel absurd. De oproep tot excuus blinkt namelijk uit in theologische nonsens en historische onverschilligheid. De zelfs venijnige toon is apert te noemen in zinnen als ‘We hebben de onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël verkondigd zodat we de indruk wekten dat God Israël meer liefheeft dan het Palestijnse volk.’

Omdat het Kairos-Sabeel theologen-collectief gevormd wordt door vijf PKN-predikanten ervaren de leden van onze redactie die lid zijn van de PKN, plaatsvervangende schaamte. Een dergelijke kerkelijke eruptie van Jodenhaat is tegenover de Joodse gemeenschap in ons land niet te verantwoorden. Wij hopen dat haar de zieke drammerigheid van Kairos-Sabeel verder bespaard zal blijven.

Wij hoeven u niet uit te leggen waaruit de theologische nonsens van het voorgestelde excuus bestaat. Waar geschreven wordt over de verkiezende liefde van God, de historische roeping van het volk Israël, de Bijbelse profetieën enz., wordt daarover slechts (en ook werkelijk slècht) tendentieus geschreven. Het zou gaan om discriminatie die bestreden moet worden, oftewel: Gods uitverkiezing van Israël zou moeten worden ontkend. Vanuit die valse voorstelling van zaken wordt Israël politiek terecht gewezen. Dit getuigt van een hoogmoed die wij anno 2021 niet meer voor mogelijk hielden.

Ook over de historische onverschilligheid waarvan het excuus getuigt, hoeven wij waarschijnlijk niet uit te weiden. Wij mogen aannemen dat u van de geschiedenis op de hoogte bent. Bijvoorbeeld van het feit dat het Palestijnse volk pas lang na 1948 met kunstmatige inseminatie door Arafat in het leven is geroepen. Een veel ouder feit hierbij is: keizer Hadrianus had het land in 135 al willen vernoemen naar de aartsvijanden van Gods volk, waarbij Jeruzalem Aelia Capitolina moest gaan heten – maar dat lukte niet. En de mening dat Palestijnen nazaten van de leerlingen van Jezus zouden zijn, kan door kenners van de geschiedenis niet serieus worden genomen, en evenmin met ook maar summiere bijbelkennis.

Misschien is minder bekend dat Ben Goerion in een brief aan zijn zoon heeft verklaard dat er genoeg ruimte in het land zou zijn voor alle bewoners. Dat de Arabieren destijds op de vlucht gingen was een gevolg van de oproep van de grootmoefti in Jeruzalem, die de Joden wel even de zee in zou drijven om het land daarna aan de Arabieren ‘terug te geven’. Het Engelse mandaatgebied is nooit het land van enig ander volk geweest dan Israël. Alle bezetters, tot en met de Romeinen, zijn altijd weer weggetrokken. Het verdelingsplan van de VN uit 1947 voorzag in twee staten, maar is door de vijanden van Israël verworpen; zij wilden geen Joden in het mandaatgebied Palestina, maar het hele land voor zich.

Wij roepen u daarom dringend op om het voorstel tot kerkelijk excuus aan het Palestijnse volk te beantwoorden met een resolute terechtwijzing, de Protestantse Kerk in Nederland waardig.

hoogachtend,

mede namens de andere redactieleden van OPINIE-pijler: rabbijn Shmuel Katz, de heer H.J. Ronner, ds. L.W. van der Sluijs, mw. G.A. van der Spek – Begemann, de heer M. Verwoerd RBA,

B. Ridder (secretaris)

hieronder de brief van onze Joodse medewerker:

Geacht moderamen van de synode-PKN,

Met ontsteltenis hebben we kennis genomen van de inhoud van de open brief van Kairos-Sabeel aan het Palestijnse volk. Met ontsteltenis om drie redenen. Ten eerste omdat Kairos-Sabeel suggereert namens de kerk te spreken. Namens welke kerk? Sinds wanneer spreekt een splintergroepering met een rudimentair historisch besef (de tweede reden voor onze ontsteltenis) namens de kerk excuus uit tegenover de vijanden van het Joodse volk dat ons de bijbel heeft voortgebracht? Hebben deze predikanten dan zó weinig opgestoken tijdens hun theologische opleiding (de derde reden voor onze ontsteltenis) dat ze vergeten zijn wat er op het kruis van Jezus stond gegraveerd? Stond daar soms: “Dit is de koning der Palestijnen”? Waarom is de Kerk dan niet zo consequent geweest om meer dan 1000 jaar lang de Palestijnen te vervolgen? Was meer dan 1000 jaar “christelijke” Jodenhaat en -vervolging dan om die reden een vergissing, namelijk dat de Kerk “per ongeluk” de Joden vervolgd heeft in plaats van de Palestijnen?

En: hoe naïef kun je zijn om de éénmalige “Nakba” op gelijke voet te willen stellen met een eeuwenlang durend kerkelijk antisemitisme? Zijn de briefschrijvers niet op de hoogte van het feit dat er omstreeks 1948 niet alleen sprake was van ongeveer 700.000 Palestijnse vluchtelingen, maar ook van ca. 850.000 Joden die uit de omringende Arabische landen moesten vluchten met achterlating van al hun bezittingen?

Is de huidige staat Israël een apartheidsstaat? Waar staan de bordjes “slechts voor Joden” dan? Is één van deze vijf opstellers ooit wel eens in Israël geweest? Weten de opstellers niet, dat als een Joodse automobilist per ongeluk in een Palestijns bestuurd gebied terecht komt, hij het grote risico loopt dat zijn auto met stenen bekogeld wordt? Of erger: beschoten wordt? Dat uitsluitend en alleen in de Palestijnse gebieden de regel geldt: “slechts voor Palestijnen”? Dat de Gazastrook in 2005 “Judenrein” opgeleverd moest worden?

Binnen het bestek van deze brief is het uiteraard niet mogelijk om het op alle facetten van de problematiek in te gaan. Met deze reactie op de brief van Kairos-Sabeel willen we alleen duidelijk maken dat deze brief de historische en theologische waarheid geweld aan doet. En schrijft Paulus niet dat de tak van heidenen geënt is op de stam van de edele olijfboom, waarmee Israël wordt aangeduid? Een dergelijke verbinding heeft de kerk met geen ander volk.

hoogachtend,

mede namens de redactie,

H.J. Ronner

Post scriptum:
Deze beide brieven versturen wij naar Joodse en christelijke netwerken in Nederland en ter publicatie naar diverse media.