Politiek en geloof

In het RD verscheen (7 juni jl.) over de verhouding politiek en geloof een artikel van Maarten van Nieuw Amerongen. Als politicoloog, politiek filosoof en werkzaam als politiek adviseur, schreef hij naar aanleiding van 'Opwekking', een bijeenkomst die geloof wilde aanwakkeren. Bij deze happening was ook de politiek vertegenwoordigd, met een stand van hoogstwaarschijnlijk de SGP.

Als ik zijn boodschap samenvat: de bakker moet geen vlees verkopen. Vermoedelijk was iedereen het daar altijd al over eens. De politieke filosoof maakt wel een merkwaardige denkfout. In zijn betoog lijken geloof en kerk verwisselbaar, en gebruikt hij de termen door elkaar. Dat blijkt bij voorbeeld als hij poneert dat geloof en politiek een boodschap hebben voor elkaar.

Gaat het hier om twee terreinen, twee gestalten?? Geloof is  helemaal geen terrein. Ik zou niet weten wat de politiek over mijn geloof zou kunnen zeggen. Maar de kerk is iets anders, en hoewel zij in de samenleving wel een bepaald terrein beslaat, zij hoort geen bemoeienis te hebben met welk ministerie ook. Die Middeleeuwse tijd is gelukkig voorbij. En omgekeerd heeft keizer Constantijn de Grote in de 4e eeuw niets te zoeken op een kerkelijk concilie in Nicea. Vanaf dat moment is de kerk de verkeerde anti-Joodse kant op gegaan. Tot zo ver de bakker en de slager.

Maar over de verhouding van geloof en politiek heeft de auteur geen zinnig woord gezegd. Dat kan hij ook niet, omdat hij in zijn dualisme gevangen zit. Geloof is geen terrein maar een drijfveer. Geloof zit in de mens. Of je nu gelooft dat God er is of dat je gelooft dat er geen God bestaat. In beide gevallen word je door je geloof bepaald in je doen en laten, en dat geldt ook voor iedere politicus. Deze drijfveren werken in de politiek ook altijd, omdat politici mensen zijn.

De schrijver vond de aanwezigheid van de politieke stand dubieus. Dat zou zeker zo zijn als de kerk deze happening had georganiseerd, dan zou zij haar boekje te buiten gaan. Haar boekje is bedoeld om de eigen geloofsgemeenschap te voeden en te versterken vanuit het Boek dat Bijbel heet. Van Nieuw Amerongen vraagt zich af of dan niet alle politieke partijen zich daar zouden mogen manifesteren. Tja, dat is aan het stichtingsbestuur die de bijeenkomst heeft georganiseerd.

Thomas van Aquino (13^e eeuw) vatte de werkelijkheid samen (dacht hij) in het beeld van een piramide: bovenste gedeelte noemde hij bovennatuur (daar zat voor hem ook de theologie…) en het onderste noemde hij natuur. En hij plaatste God aan de top – sic! De filosoof plaatst God…. En God is dan onderdeel van het systeem van deze Thomas; overigens een echt vrome man. Vol argeloze menselijke hubris. Het thomistisch dualisme van natuur en bovennatuur heeft diep doorgevreten in het christelijk denken en zo kwam het ook terecht in het denken van Maarten van Nieuw Amerongen.

De volksuitdrukking: “geloven doe je in de kerk” is vrucht van datzelfde dualistische denkschema. Maar de mens staat in die ene  werkelijkheid, met al zijn sectoren. Geloven doe je overal.

Trudie van der Spek - Begemann | eindredacteur