Joods & christelijk platform
voor reflectie
op de actualiteit
op de actualiteit
Leendert van der Sluijs | redactielid
Staatssecretaris Mona Keijzer werd ontslagen omdat zij over de wenselijkheid van de coronapas twijfel zaaide. En twijfel betekent angst. En nog meer angst kunnen we in tijden van angst niet gebruiken.
Keijzer zei in een interview van De Telegraaf: "Als je in een samenleving bent beland waar je bang voor elkaar moet zijn tenzij je een bewijsje kunt laten zien, dan moet je je echt even achter je oren krabben en je afvragen: willen we deze kant op?" Deze vraag werd haar niet in dank afgenomen.
Het geval wil dat op de dag van het ontslag van de staatssecretaris, door Denker des Vaderlands Paul van Tongeren in Trouw een tijdsbeeld gegeven wordt - een analyse als een 'evaluatieve blik in de spiegel' met betrekking tot de coronacrisis. Hij signaleert bij Nederlanders in het algemeen een moeizame omgang met kwetsbaarheid, met geduld en met zoiets als 'vertrouwen'. We voeden graag de illusie dat we onkwetsbaar zijn, maar dit gevoel blijkt voor wie vandaag de dag in de spiegel kijkt zelfbedrog. Er is een nieuw besef van continu bedreigd zijn. Niettemin hebben we 'de illusie van een veilige en vertrouwenwekkende wereld' nodig. Het stelt ons, volgens van Tongeren, voor vragen als: Is er nog plaats voor een memento mori in onze cultuur? En 'welke rol speelt onze eigen sterfelijkheid (..) in de discussies over de manier waarop we zelf de regie willen houden?'
We namen in de achterliggende tijd de toevlucht tot cijfers, tot meetbaarheid. Dagelijks wilden we op de hoogte zijn van de besmettingscijfers, het aantal ziekenhuisopnames. We zullen echter beter moeten leren omgaan met wat we niet beheersen. Hoe kunnen we 'leren improviseren en omgaan met het onverwachte en onbeheersbare'?
Hiermee hangt volgens Van Tongeren samen onze moeite met wachten, ons ongeduld. We zijn nu eenmaal steeds sneller gaan leven. En willen we nog enigszins grip houden, kunnen we niets meer afwachten. Maar soms is wachten 'onvermijdelijk'. Wat we daarom nodig hebben is dit: 'tijd voor bezinning op een krachtige vorm van geduld'. Zo niet, dan kan ons ongeduld 'tot een ondraaglijk lijden' worden. - Is hiervan Mona Keijzer het eerste slachtoffer? Staat Nederland dit 'ondraaglijk' lijden te wachten of zitten we er al midden in?
Ten slotte, wetenschap en techniek geven ons vertrouwen, maar nu blijkt dat we niet zelf kunnen controleren welke kennis betrouwbaar is, zijn we wantrouwig geworden, en zijn er ten aanzien van vaccinatie voor- en tegenstanders. Gebleken is, volgens Van Tongeren, dat we 'wantrouwiger worden naarmate we meer op vertrouwen zijn aangewezen'. En dat heeft zelfs tot gevolg dat we 'meer en meer vervreemd raken van een wereld en een samenleving die op vertrouwen zijn gebaseerd'.
Begint de eigenlijke crisis nu pas?
