Bidens en Blinkens buitenlandse politiek, een voorlopige blik

Ron van der Wieken | voorheen cardioloog | gastschrijver

Er is geen groter contrast denkbaar: de vier jaar van grove en platte vaudeville met als titel “Trumps Buitenland Beleid, Komt dat zien, komt dat zien!” en daartegenover de zojuist gestarte Biden-Blinkenvoorstelling, die zo ingetogen en beschaafd is dat de gemiddelde toeschouwer ervan in slaap dreigt te vallen. Terwijl Trump en Pompeo met veel hoempa-hoempa van de heup schoten en dat verkochten als hun buitenlandpolitiek, gaan president Joe Biden en minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken overdacht en rustig te werk, geheel in de stijl van Obama.

Het gaat er een stuk beschaafder aan toe, maar gaat het ook beter? Voor de meeste situaties is het nog te vroeg om een oordeel te vellen. Bijvoorbeeld over de relatie met China, met in het achterhoofd de snel toenemende spanningen over Taiwan en de dreiging van een Chinees-Indiaas grensconflict. En ook over de Amerikaanse betrekkingen met Europa en NAVO valt nog niet heel veel te vertellen, behalve dat duidelijk is dat, zoals voor alle presidenten sinds Nixon, Europa voor de Verenigde Staten beslist niet op het eerste plan komt. Rusland, Wit-Rusland, Turkije, het zijn allemaal problemen waar de VS althans en public nog geen duidelijk antwoord op hebben geformuleerd. Wat betreft de enorme immigratiedruk vanuit Midden- en Zuid-Amerika lijkt Biden weliswaar in theorie veel fatsoenlijker en menselijker dan zijn voorganger, maar dat heeft zich nog niet onomstotelijk bewezen in de halsstarrige praktijk.

De VS onder Biden lijken al niet veel realistischer te zijn dan onder Obama

Op één punt heeft de Trump-Pompeo-extravaganza zich superieur getoond aan wat de Biden-Blinkenshow tot nu toe heeft laten zien, en dat is het Midden-Oosten. Er zijn twee in het oog springende feiten: De relatie met Iran en de relatie met de Palestijnen. Biden tracht uit alle macht herstel te bereiken van het Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA), het akkoord met Iran van Obama en enkele Europese meelopers uit 2015 dat door Trump in 2018 grof en ondiplomatiek is verbroken. Grof en ondiplomatiek inderdaad. Echter wel terecht, want het was een akkoord dat de Iraanse run op atoomwapens weliswaar enigermate vertraagde, maar dat helemaal niets deed om de andere agressieve bedoelingen van Iran in te tomen. De andere offensieve plannen omvatten het vestigen van zwaarbewapende militia’s in Irak, Syrië, Gaza, Libanon en Jemen die geheel uit de Iraanse ruif eten, om daarmee Israël te omcirkelen. Ook de ontwikkeling van langeafstandsraketten, die gemakkelijk West-Europa zouden kunnen bereiken, werd totaal onverlet gelaten door de VS en de Europese onderhandelingspartners. JCPOA in 2015 was een bewijs van matige Westerse onderhandelingstechniek en een schoolvoorbeeld van naïviteit en goedgelovigheid waarbij de ware aard van de andere partij - Iran - onbegrijpelijk werd onderschat.

De VS onder Obama heeft blijkbaar geen moment beseft dat voortgang van de Iraanse militaire kolonisatie van Irak een directe bedreiging zou vormen voor de Amerikaanse bases aldaar. Tevens beseften zij blijkbaar niet dat de enorme Iraanse steun aan Hezbollah in Libanon massaal zou bijdragen aan een economische en sociale crisis die zijn weerga niet kent. Bovendien is onderschat hoe Irans voortgaande militaire steun aan Hamas in Gaza tot niets anders zou kunnen leiden dan tot een nieuwe oorlog tussen deze terroristische organisatie en Israël. De VS onder Biden lijken op dit punt al niet veel realistischer dan onder Obama, helaas. Amerika is blijkbaar geheel bereid om te bewijzen dat hij geen ezel is: hij gaat zich immers aan dezelfde steen twee keer stoten. Er komt ondanks hevig Israëlisch protest waarschijnlijk weer een JCPOA-achtig akkoord dat alleen in het voordeel van Iran kan uitpakken. Gevolg: Binnen afzienbare tijd Iraanse nucleaire wapens en verdergaande Iraanse militaire kolonisatie van het Midden-Oosten.

Biden moet zoveel mogelijk van zijn partijgenoten tevreden stellen

Deze toegeeflijkheid aan Iran zal leiden tot een massaal conflict in het Midden-Oosten dat met wat pech kan uitgroeien tot een wereldoorlog. Ter verontschuldiging van Biden kan enigermate worden aangevoerd dat hij een buitengewoon lastige achterban heeft. De Democraten zijn weliswaar de winnaar van de recente presidentsverkiezingen, maar zij zijn tot op het bot verdeeld over een hele rits onderwerpen. En Israël is er daar één van, en de Palestijnen een ander. De “squad,” een groep van zes ultraprogressieve Democratische, deels islamitische of zelfs islamistische, leden van het Congres, keert zich heftig tegen het bestaan van de staat Israël en is er sterk voor geporteerd dat de regering van de VS zijn steun aan Israël opgeeft en verlegt naar de Palestijnen. Daar is een meerderheid van de Democraten het weer hartgrondig mee oneens, en zo zijn er veel meer onderwerpen, bijvoorbeeld het verkleinen of zelfs opheffen van de politie. Biden, het boegbeeld van die partij, moet met zijn beleid zoveel mogelijk van zijn partijgenoten tevreden stellen en dat is werkelijk geen gemakkelijke klus. De squad werd een bot toegeworpen toen Biden besloot om de Palestijnen, dat wil zeggen hun president Abbas, weer de Amerikaanse subsidie van honderden miljoenen dollars toe te kennen die door Trump was gestopt. Helaas is dat gebeurd zonder enige voorwaarde vooraf, waardoor vredesbesprekingen met Israël en het stoppen van de steun door de Palestijnse Autoriteit aan terroristen geen spat dichterbij zijn gekomen.

Het is te hopen dat de huidige Amerikaanse regering alsnog vatbaar blijkt voor rede en zal luisteren naar de Israëlische minister van Defensie Benny Gantz van Israël die momenteel in de VS is om – nogmaals- het Israëlische standpunt vis-à-vis Iran en de Palestijnen toe te lichten.

De vrees bestaat dat Israël, ook onder een nieuwe regering geleid door Naftali Bennett en Yair Lapid, de ontwikkeling van atoomwapens in Iran waarbij ingeschat wordt dat die op korte termijn bedrijfsklaar zijn, zal opvatten als een existentiële bedreiging. Dat kan ook niet anders, na alle openlijke en onverhulde Iraanse dreigementen aan het adres van Israël. Mede op grond van het Israëlisch adagium: ‘De eerste oorlog die we verliezen is ook onze laatste oorlog’ zal dat leiden tot een groot en intens gewapend conflict.

Laten we bidden en hopen dat dat niet zal gebeuren.