Geschiedenisonderwijs

HOOFDCOMMENTAAR |

Al vaker, terugdenkend aan de schooljaren, heb ik me afgevraagd waarom ook op de middelbare school, de geschiedenislessen beperkt waren tot jaartallen en gebeurtenissen. Die werden nog wel vagelijk in verband gebracht met elkaar maar meer in de zin van mechanische chronologie, in de zin van: wie een sneeuwbal gooit krijgt er eentje terug. Zo gaat dat nu eenmaal in de wereld.
Ik kan me niet herinneren dat er ooit gesproken is over het belang en het waarom van het vak. En ik herinner me wel mijn eigen hopeloosheid met de vraag van: wat heb ik nu aan “1600-slag bij Nieuwpoort”. Het hele vak geschiedenis irriteerde me bijna, omdat ik als puber de zin ervan niet inzag.
Er is dan toch sprake van een schandelijke omissie in het onderwijs?

Gisteren vertelde mijn krant het letterlijk schrik barende nieuws dat onderzoek heeft uitgewezen dat van de mensen tussen 18 en 42 jaar de helft…  niet eens weet dat ons land ooit bezet was door de Duitsers, en dat ze niets weten van de zes miljoen moorden op Joden die Hitler cum suis heeft gepleegd.
Ze kennen Anne Frank die verstopt zat en verraden werd, maar hebben geen idee van de Holocaust…
Desgevraagd zeggen docenten dat ze worden tegengewerkt door moslims.
Ongetwijfeld zal tegen onderwijs hierover islamitisch verzet ontstaan, maar de leraar die dat niet weet te pareren verzaakt zijn educatieve functie. Ik maak me sterk dat je islamitische leerlingen (kinderen zijn kinderen) toch kunt uitleggen dat het voor iedereen van belang is om op de hoogte te zijn  van wat er precies is gebeurd. Dat is al zo bij verkeersongelukken. Hoeveel te meer in de politiek.
Je kunt ze zelfs uitleggen dat dat eeuwig durend lijkend conflict in het Midden-Oosten ook berust op onkunde van de geschiedenis. Althans deels. Want religie speelt ook een rol.

Eén docent beweert dat er domweg geen tijd voor was... Omdat hij de geschiedenis vanaf de aapmens tot nu moet behandelen. Twee hooguit  drie lessen heeft hij dan te besteden aan de Tweede Wereldoorlog.  Ja dat komt ervan als je Darwin gelooft. Zijn opvatting over het vak blijkt nogal biologistisch te zijn.

Wat is geschiedenis? Wat maakt een gebeurtenis historisch van belang?
Zou dat niet zijn dat wat de vooruitgang bevordert of juist tegenwerkt?
Volgende vraag is natuurlijk: wat is vooruitgang.
Je kunt denken aan de ontwikkeling van de techniek, maar die lijkt op de god Janus die twee gezichten heeft. Zij kan de mensheid dienen op bv medisch gebied, maar ook de criminaliteit.
Laten we alsjeblieft vasthouden aan de idee dat vooruitgang betekent dat de vrede wordt bevorderd.
Dit is een zo grote waarheid dat zelfs de notoire boeven op het wereldtoneel zich genoodzaakt zien zich achter dat schild te verdedigen door te zeggen dat zij de wereld die dienst bewijzen.
Zo treedt Poetin op “tegen het fascisme” als hij Oekraïne wil annexeren en zo trad Hitler op toen hij de wereld ging “bevrijden” van de Joden.

Op school moeten de leerlingen gaan begrijpen dat deze boeven de wereld in de weg staan; zij moeten leren onderscheiden aan de hand van dat ene criterium.
Juist de geschiedenisleraar is educatief gezien van eminent belang voor de jonge mensen die zijn gehoor vormen en aan zijn onderwijs zijn toevertrouwd.
Wat erg als zij verzaken.

Trudie van der Spek - Begemann