Kerk in Actie als christelijk antizionisme?

Trudie van der Spek - Begemann | eindredacteur

Iedereen weet dat de kerk van het Joodse spoor van Jezus al spoedig is afgedwaald en al snel op die manier anti-Joods is geworden. De kruistochten en andere verschrikkingen zijn bekend, en zijn hier nu niet het onderwerp van bespreking. Gelukkig is er na de oorlog van de vorige eeuw eindelijk bezinning op gang gekomen op deze kerkgeschiedenis, en gelukkig is er ook verandering opgetreden. Denk bijvoorbeeld aan de instelling van het OJEC, een overlegorgaan van Joden en christenen. Intussen bleef echter de slang van het anti-judaïsme (eufemisme voor de aloude, aanvankelijk theologische, Jodenhaat) wel steeds actief. Altijd kronkelend, altijd bezig met zijn gespleten tong. Sinds 1948 heeft hij een nieuwe huid. Slangen vervellen.

In november 2020 is door de PKN een schuldbelijdenis uitgesproken. Niet alleen over het oorlogsverleden, maar ook over de anti-Joodse ontsporing van de kerkgeschiedenis. Dat daartegen binnen die kerk toch ook weer proteststemmen klonken is een gotzpe. Ja zelfs heeft de kerkelijke vijand het bestaan om te suggereren dat nu ook een kerkelijke schuldbelijdenis moest uitgaan naar het adres van de Palestijnen… Er zijn open brieven hierover uitgegaan van de stichting OPINIE-pijler. Van het moderamen PKN ontvingen we 30 juli dit jaar een nietszeggend antwoord, waarin drie roepingen van de kerk werden genoemd, in nevenschikking, alsof die als gelijkwaardig naast elkaar kunnen staan, als verschillende takken van sport. Alsof niet haar geestelijke en historische verbinding met Israël voorwaarde is voor elke kerkelijke roeping of activiteit - wil die goede vrucht dragen. Alsof de kerk niet zou zijn afgedwaald van het Joodse spoor, maar van de Pelishtim, de Palestijnen, van een Jezus die door Arafat werd uitgeroepen tot Palestijn.

De giftige slang met gespleten tong is glad en schuifelt verder. Heeft hij ergens in de kerk een uitvalsbasis, een nest? De vroegere hervormde Raad voor de verhouding kerk-Israël  heeft hij met zijn gif al uitgeschakeld, monddood gemaakt en tandeloos. In het blad Petrus, september 2021, uitgave van Kerk in Actie  (KiA, de diaconale arm van de kerk), worden we opnieuw getrakteerd op een zogenaamd christelijke bewogenheid van KiA:  ja, ja, verbonden met Israël bij voorbeeld, maar ook met Israëls vijanden hoor! Soms wordt dat laatste zelfs gebaseerd op een woord van Jezus: dat je je vijand de andere wang moet toekeren. Jawel, maar dan wel je eigen wang en niet die van een ander.

Om Kerk in Actie te citeren: “Als het gaat om Israël en de Palestijnen ziet de Protestantse Kerk drie opdrachten voor de kerk. Zo is er bij voorbeeld (sic!) de roeping om gestalte te geven aan de onopgeefbare verbondenheid met het volk (sic!) Israël. Daarnaast is er de oecumenische roeping om eenheid, gemeenschap en samenwerking te zoeken met Palestijnse christenen. Ook is er de diaconale roeping om op te komen voor vrede en gerechtigheid voor iedereen. Kerk in Actie steunt daarom (sic!) het werk van Sabeel.” Waarbij we opmerken: het woordje ‘volk’ moest in de kerkorde per se ingevoegd, in 2004 (het jaar van de kerkelijke fusie PKN); eis van de slang natuurlijk.

Het instituut Sabeel met zijn Palestijnse bevrijdingstheologie en zijn mondiaal verbreide fanclub, de Vrienden van Sabeel, is er van meet af aan op gebrand de onopgeefbare verbondenheid van kerk en Israël, zoals beleden in de kerkorde van de PKN, te ondermijnen. Onder andere door allerlei Bijbelgedeelten tussen haakjes te zetten, te negeren, te schrappen. Veel psalmen worden door Palestijnse christenen nooit gezongen. Omdat ze duiden op Gods eeuwig verbond met Israël als het ene volk én het ene land, en Jeruzalem als de ene stad. Eén voorbeeld van Bijbel-misbruik door de Vrienden van Sabeel: uit Amoz 9 wordt graag of gretig geciteerd vers 7 t/m 10, met weglating van de rest van het hoofdstuk, de schitterende belofte van vers 11 t/m 15. Nota bene het slotwoord van de profeet.

Dit is natuurlijk flagrant in strijd met die roeping die door KiA als eerste “bij voorbeeld” werd genoemd. Geen erkenning van die ene roeping als voorwaardelijk. De kerk doet van alles en “bij voorbeeld” ook gestalte geven aan de verbondenheid met Israël. Maar let wel: alleen met het volk! Onder de verbondenheid met alle christenen valt uiteraard ook de verbondenheid met Palestijnse christenen – maar waarom moet dit dan op het podium gehesen worden en apart tentoongesteld? Doen we dat ook met Finse christenen? Bovendien: zie het citaat. Daar wordt in eerste aanzet niet gesproken van Palestijnse christenen, maar van de Palestijnen.

Er is maar één verklaring voor het bal masqué van KiA. De Palestijnse christenen krijgen van KiA een aparte status… omdat zij met de Sabeel-Vrienden zich te weer wil stellen tegen de verbondenheid van de kerk met Israël als volk èn land èn staat. Toen de kerkelijke fusie nog in een voorstadium verkeerde was de leus: Samen op Weg. Maar waarheen? Naar of tegen Jeruzalem? Sabeel is het hol van genoemde adder. En wat is dan KiA, en wat zijn dan de vrienden van Sabeel? Jezus schold eigenlijk nooit, tenzij het ging om schijnheiligheid: adderengebroed zijn jullie!

Zeker doet de kerkelijke diaconie ook goede dingen, maar die kunnen tevens een dekmantel vormen voor een zeer gevaarlijke lading.

foto: (bew.) archief OPINIE-pijler