Narratieven

HOOFDCOMMENTAAR  |

Het woord ‘narratief’ is pas in de 21e eeuw in zwang gekomen, en als ik het goed vertaal is een narratief een bijbehorend, een motiverend en verklarend verhaal. Waarbij? Bij een gedragslijn, een levenswijze, een politiek beleid. Het narratief van Poetins optreden is bekend: het Westen wil Rusland vernietigen en daarom… etc.

In het programma Nieuws-uur kwam gisteren de Ruslanddeskundige … (ben de naam kwijt) ook uitleggen dat onze westerse rationaliteit absoluut niet past in het Russisch narratief, ja ook helemaal niet in het Russische denkklimaat; (dat ik zou willen typeren als: dwepend). Het mag een wonder heten dat er nog protesteerders zijn in Moskou. De begrippen buitelen over elkaar heen, maar de slotsom in Nieuwsuur:  het Russisch narratief is niet rationeel te vatten of te benaderen.

In onze Nederlandse polder ligt dat anders: de narratieven worden hier tegenover elkaar gezet en bevechten verbaal elkaars “gelijk”. Als de toestand niet zo ernstig was zou je een interessant filosofisch debat hierover kunnen houden. Maar de toestand is wèl zo ernstig. Er dreigt levensgevaar, benoemd door Poetin zelf.

Olga Skabejeva, hoofd propaganda bij de Russische staats-tv, heeft als bijnaam: de ijzeren pop van Poetin. Zij voert de propaganda aan met een praatprogramma. Daarin ontvangt ze ook gasten die mogelijk nog feller te keer gaan dan zij zelf. De 37-jarige jongedame heeft het bestaan om een “gemiste kans” op te voeren: er had een atoombom gegooid kunnen worden op de begrafenisplechtigheid van koningin Elisabeth II… Dreiging met een derde wereldoorlog passeert ook in haar programma, alsook de “serieus te overwegen” mogelijkheid: Amerika in de nucleaire as leggen. Al deze praat wordt met droge ogen gedebiteerd. Deelnemers jutten elkaar op.

Is de jeugdige leeftijd van deze Olga een verklaring voor haar levensgevaarlijke uitspraken – of heeft ze het kaliber daarvan misschien niet door, misschien omdat ze de oorlog zelf niet heeft meegemaakt? Of zit deze ijzeren pop vast aan de ketting van het regime. Hoe kijken we naar al die narratieven die als paddestoelen uit de grond lijken te komen in wat de herfst van de wereldgeschiedenis lijkt te worden?

De opinie-pijler heeft een voetstuk, met daarop vermeld de naam van het wereld reddende narratief. En het was Mozes die zei: in dit narratief gaat het om de keus tussen leven en dood. Het narratief van Poetin laat geen keus.

Trudie van der Spek - Begemann

foto: Olga Skabejeva