Openbaar en bijzonder onderwijs

HOOFDCOMMENTAAR  |

In zijn jongste peinzende bijdrage weet columnist Stevo Akkerman (Trouw, 11 oktober) niet goed te kiezen tussen verplicht openbaar onderwijs en de vrijheid voor bijzonder onderwijs. Openbaar onderwijs zou wat hem betreft een afspiegeling moeten zijn van de maatschappij waarin alle minderheden elkaar tegenkomen. En die moeten leren met elkaar om te gaan.

Dit laatste is zeker waar, maar toch blijkt hieruit dat hij niet begrijpt wat het extra is van bijvoorbeeld een christelijke school. Dat extra beperkt zich werkelijk niet tot een extra vak. Ware dat het geval dan zou dit op een openbare school makkelijk geregeld kunnen worden. Zoals heden ook gebeurt, al dreigt afschaffing om financiële reden. Wie echter inziet dat godsdienst bepalend is voor de levens- en wereldbeschouwing, begrijpt dat alle vakken bij het christelijk onderwijs met een bepaalde insteek worden gegeven. Precies hetzelfde geldt overigens ook voor het humanistisch secularisme en de islam.

Ook in de academische wereld wordt duidelijk dat het nogal wat uitmaakt van welk wereldbeeld je uitgaat. Een vak als geschiedenis wordt op de openbare school slechts gezien als een verklaring voor het heden vanuit een eeuwenlange reeks van gebeurtenissen die zich autonoom lijkt te ontwikkelen. Maar waarheen? De functie van de Torah en het verzet daartegen hebben in ieder geval in dat seculiere geschiedenisonderwijs geen surplus boven andere factoren, en vallen onder godsdiensttwisten zonder historie-vormende meerwaarde boven de slag bij Nieuwpoort. Wat is taal? Toekomst? Het leven?

Akkerman heeft wel een duidelijke mening over het reformatorisch onderwijs, dat  homofiele leerlingen zou discrimineren. Dat is trouwens niet het geval. Twistpunt is de vraag of je ouders verplichten kunt om in te stemmen met het verbod op het homo-huwelijk. Dit behoort inderdaad absoluut niet tot de grondslag van het christelijk onderwijs. Daarin moet het gaan om de belijdenis dat God bestaat en de Bijbel zijn woord is, en dat onderwezen wordt op grond daarvan. Wie uitwerkingen daarvan meent in te kunnen brengen in het fundament, doet het splijten.

Overigens doet zich bij dit onderwerp (Akkerman heeft het daar niet over) ook de kwestie voor dat het secularisme van de openbare school graag zou dicteren hoe op alle scholen de les over de sexen en de sexualiteit eruit zou moeten zien. Op dat gebied moet alles kunnen en mogen – is daar het geloof(!). Laten we maar eerlijk zijn en vaststellen dat 'neutraal' onderwijs helemaal niet bestaat. Het mensdom zit zo in elkaar dat gekozen moet worden. Dat is nu eenmaal de antropologische structuur. Aan alle definities van de mens, zoals animal rationale  etc. etc., zou goed toegevoegd kunnen worden: animal respondens. Je zegt ja of je zegt nee tegen de Schepper van al het leven. Een derde mogelijkheid is er niet.

Het christelijk onderwijs (en het Joodse!) wil de leerling opvoeden met de wijsheid van de Torah. Het islamitisch onderwijs heeft een heel ander boek met in feite maar één profeet. Het seculiere onderwijs verkondigt op school de (eigen) wijsheid van de mens als de maat van alle dingen.

Trudie van der Spek - Begemann, eindredacteur

foto: Wiki